ជំនឿលើសត្វដំរី

​​​​​​          ​​​​​​​​​​​​​​​​​​​                                                   

ជំនឿលើសត្វដំរី

សត្វដំរីគឺជាសត្វសកម្ម ក្នុងសង្គមខ្មែរ  ពុំមែនទើបតែមានមកក្នុងពេលបច្ចុប្បន្នទេ។សូម្បីតែក្នុងរឿងព្រងខ្មែរក៏ធ្លាប់បានដំណាលទាក់ទងនិងសត្វដំរីនេះដែរ ដូចរឿងដំរីនិងស្រមោច របស់ក្រុមជំនុំទំនៀមទម្លាប់ខ្មែរ”ប្រជុំរឿងព្រេងខ្មែរភាគទី..........”។នៅក្នុងដំណើររឿងស្វែងរករាជបល្លង្ករំដោះស្រុកទេសរបស់ព្រះអង្គចន្ទរាជា(ព្រះឧទ័យ)ក៏ដំណាលពីដំរីយ៉ាងក្បោះក្បាយ។(ពង្សាវតាខ្មែរ)......

        ក្នុងប្រព័ន្ធជំនឿខ្មែរ ស្ដីអំពីជំនឿលើសត្វ ខ្មែរយើងជឿថា ដំរីជាសត្វសក្កិសទ្ធិមួយប្រភេទដែរ  ព្រោះវានាំមកនៅសេចក្ដីសុខ និងជ័យជំនះក្នុងសមរភូមិ(ក្រុមសាស្ត្រាចារ្យ វប្បធម៌ទូទៅ  ២០១២.១៣.ទំព័រ ១៦៥)។ភ្លុកវាជារបស់ពូកែសក្កិសទ្ធិត្រជាក់ត្រជុំ និងថ្នាំកែរោគដ៏ពូកែ។

     ដំរីជាអ្នកដឹកនាំពាក្យប្រាប់បំណង របស់បុព្វបុរស ក្នុងការសាងសង់ផ្ទះឬកសាងភូមិស្រុក គេត្រូវសួរទ្រមាក់ដំរីជាមុន។ពេលយប់នៅកន្លែងសាងសង់ បើដំរីនៅស្ងៀម គេជឿថាអ្នកតាម្ចាស់ទឹក ម្ចាស់ដីយល់ព្រម។បើដំរីនៅមិនស្ងៀមត្រង់កន្លែងសាងសង់គេជឿថា អ្នកតាម្ចាស់ដី(ព្រះភូមិ)មិនយល់ព្រម។

      សូម្បីក្នុងការជ្រើសរើសព្រះមហាក្សត្រ ដំរីជាហោរាទទួលបន្ទុកផ្សងមើលលក្ខណៈ ការស្លៀកពាក់រួចហើយដំរីជ័យក៏មកដល់ល្មម ហើយលុតជង្គង់ ចំពីមុខ ចៅស្រទបចេក ឃើញហេតុចម្លែកពួកមន្ត្រីក៏នាំគ្នាលុតជង្គង់

ឯមន្ត្រីរាជការគ្រាន់តែជាអ្នកហែរហមប៉ុណ្ណោះ។

  ទំនាយយល់សម្ដិ  បើសម្ដិឃើញសត្វដំរី តាមសេចក្ដីនេះជានឹងមានភ្លៀងធ្លាក់បុំខាន។

     ត្រលាមទាក់ទងនឹងដំរី   តាមជំនឿរបស់ចាស់ទុំខ្មែរ ចំណាំតៗគ្នាថា”មនុស្សមានភគ៌គឺហាមមិនឲ្យជិះដំរីឬទៅលេងក្បែរទីសត្វដំរីនៅ។បើពុំនោះទេដំរីនឹងបៀតបៀន ដូចជាធ្វើឲ្យរលាក់ធ្លាក់ លើខ្នងវាជាជាដើម។​ម្យ៉ាងទៀតនោះ នៅពេលសាសាងស្នេហាគ្នា ហាមជិះលើខ្នងដំរី ព្រោះជាប្រការមិនល្អ ទំនាស់ដល់ការចំណាំរបស់ចាស់ៗ។កាលណាដៃគូស្នេហា នៅខ្នងដំរីក្លែងកលឲ្យរហូតស្រុកជ្រុះធ្លាក់អាចស្លាប់ឬពុំអាចព្យាបាលបាន។

វត្តមានជំនឿលើដំរី គឺមានច្រើនអនេកអនគ្ឃណាស់ នៅក្នុងសង្គមខ្មែរ។សូម្បីនៅប្រាសាទនានា មានក្បួនព្យុយាត្រា កងទ័ពចម្បាំងក្នុងសមរភូមិ ដូចជាចម្លាក់នៅអង្គរវត្ត(ជញ្ជាំងប្រាសាទ)។

រហូតមានរូបចម្លាក់ដំរីជាច្រើន ក្នុងតំបន់ទីព្រះលានជល់ដំរីជាដើម។

សត្វពាហណៈ(ដំរី)ត្រូវបានថ្វាយជាយានជំនិះសម្រាប់ស្ដេចជាសត្វដែលមហាជនសន្មតិថានាំមកនៅសេរីមង្គលគ្រប់ប្រការដល់គ្រួសារសង្គមជាតិដូចក្នុងរឿងមហាវេសន្តរជាតក។

   នៅតាមភូមិស្រុកតំបន់ខ្លះ នៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាយើងធ្លាប់ប្រទះការប្រកាន់ជំនឿ ពេលក្មេងឈឺរុំរៃព្យាបាលពុំដល់គេប្រគល់ក្មេងនោះឲ្យហ្មដំរីបីត្រកងចូលក្រោមពោះសត្វដំរី។គេយល់ថាដំរីសក្កិសទ្ធិ អាចបញ្ឈប់ជំងឺបាន នាំឲ្យក្មេងជាសះស្បើយ ពីជំងឺតម្កាត់ ផ្សេងៗ។

     សត្វឈ្លូស

    ជាទូទៅប្រជាជនខ្មែរស្រុក ភូមិតែបានប្រកាន់ជឿស៊ុមលើសត្វពាហនៈប្រភេទឈ្លូស ជំនឿនេះកើតឡើងនៅពេលភូតហេតុចៃដន្យ គឺឃើញសត្វឈ្លូសរត់ចូលភូមិស្រុក។ទោះបីសត្វឈ្លូសនោះរត់ចូលដោយផ្នែកខាងទទឹងក្ភូមិក្ដី ឬតាមបណ្ដាយភូមិក្ដី ឬក៏រត់ឆ្លងផុតរួចខ្លួនក្ដី ទោះបីត្រូវបានអ្នកភូមិស្រុកវាយ សម្លាប់បានក្ដី។ តាមប្រផ្នូលបែបនេះ ចាស់ទុំបុរាណាចារ្យ តែងសំគាល់ទុកនិងទស្សន៍ទាយថា “ភូមិស្រុកនោះនិងកើតមានក្ដីវិបត្តិចណចល ភយន្តរាយ ឬមានហេតុឧបទ្រពចង្រៃ កាឡក្ខិណី ដូចមានប្រជាជនក្នេងចាស់ក្នុងភូមិមានជំងឺ ឈ្លោះទាស់ទែងគ្នា បែកបាក់សាមគ្គី ប្រកាប់ប្រចាក់គ្នា ឬភូមិស្រុកកើតទុរ្ហិក្ស រហូតត្រូវជំលៀសឲ្យជនស្រីប្រុសចេញពីស្រុកចូលព្រៃបណ្ណោះងាសន្ន”។

   ឆ្លងកាត់តាមការសិក្សាស្រាវជ្រាវ ចាស់ទុំក្នុងភូមិនិយមហៅប្រកាសប្រមូល ប្រជាជនក្នុងភូមិនោះមកប្រជុំគ្នា ដើម្បីធ្វើពិធីរំដោះឧត្បាទចង្រៃ បណ្ណេញចេញ អម្រឹត្យូវ កុំឲ្យមាននៅបៀតបៀនយាយីមនុស្សសត្វ ក្នុងភូមិតទៀត។ពិធីសូត្ររំដោះគ្រោះ ដោយមានអាចារ្យនិងព្រះសង្ឃឬមានតែលោកតាអាចារ្យ ត្រូវសូត្រប្រទាក់ស្រាក់ ព័ទ្ធសីមាឲ្យពាសពេញជុំវិញភូមិស្រុកមានបាលីថា

“សព្វេ ពុទ្ធា សព្វេ ធម្មា សព្វេ សង្ឃា ពលប្បតា បច្ចេកានញ្ចយម្ពលំ អរហន្តានញ្ច តេជេនរក្ខំពន្ធាបិ សព្វ សោ “ (ធ្លាប់សូត្រមកអាច៣ចប់  ៥ចប់ ៧ចប់ ៩ចប់១២ចប់ រហូតដល់១០៨ចប់ ក៏បានដែរ) ហើយមនុស្សក្នុងភូមិ ចូលអង្គុយក្នុងសីមាប្រសិទ្ធិនោះ។ បន្ទាប់មកអាចារ្យព្រះសង្ឃ ត្រូវមន្តចម្រើនព្រះបរិត្ត សេពសីលមន្តគាថាបាលី ជយន្តោ ប្រោះព្រំរលាស់ ទឹកមន្ត ក្នុងន័យកំចាត់អន្តរាយឬហៅម្យ៉ាងទៀតប្រកក់ភូមិ(បង្កក់ភូមិ)សូមសេចក្ដីសុខត្រជាក់ត្រជុំ។

       សត្វគោ

    សត្វពាហនៈប្រភេទសត្វគោ  ជាសត្វមានសេចក្ដីព្យាយាមនិងកិច្ចការកសិកម្ម និងបម្រើការងារដល់មនុស្សជាច្រើន។ក្នុងសង្គមខ្មែរយើងសត្វគោមានគុណប្រយោជន៍បម្រើមនុស្សគ្មានល័ក្ខខណ្ឌ ជាមួយគ្នានិងគុណសម្បត្តិនេះសត្វគោក៏បានបង្កហេតុភេទ ចម្លែកខ្លះធ្វើឲ្យមនុស្សកើតពិកល់សង្ស័យ ភ័យខ្លាច គឺសត្វគោក្រយៅក្រឡាច់។

គេដឹងលក្ខណល្អ អាក្រក់ របស់គោដោយ សារក្រយៅ តាមរយៈចាស់ទុំឬគ្រូគោ (អ្នកស្រុកហៅគ្រូ ណាចេះស្កោះផ្លុំ ព្យាបាលគោនឹងចេះមើលលក្ខណៈគោថាគ្រូគោៗ)។គោដែលជំនឿថាក្រយៅអាក្រក់ ដូចជា”ក្រយៅក្រឡាច់ ក្រយៅឈ្ងោក ក្រយៅក្រោល ក្រយៅរំភាយខ្ចាត់.......។ករណីក្រយៅនេះប្រជាជនខ្មែរ មានជំនឿថា គោណាដែលមានលក្ខណៈភិនភាគសំគាល់ ដូចពណ៌នាខាងលើ សន្មតិថា សត្វនាំគ្រោះចង្រៃដល់ម្ចាស់មិនឲ្យមានក្ដីសុខ។ដូច្នេះគេត្រូវរកឧបាយកល នោះស្រាយ ដោយវិធីលក់ដូរ គឺធ្វើយ៉ាងណាឲ្យផុតចេញពីផ្ទះរបស់ខ្លួន។

បើពុំនោះដោយនៅរឹងទទឹងមានប្រើប្រាស់តទៅទៀត នូវគោប្រភេទនេះ នោះគេជឿថានឹងបង្កហេតុក្ដីវិនាសអន្តរាយ ទ្រព្យសម្បត្តិ នៅក្រហាយ នឹងឈានដល់ បណ្ដាលឲ្យមនុស្សក្នុងគ្រួសារឈឺថ្កាត់ស្លាប់ ឬព្រាត់ប្រាស់ គ្នាក៏សឹងតែមានដែរ។នៅក្នុងសំណោកពាក្យសុភាសិតបុរាណបានពោលដាស់តឿនថា

“អំពិលឯត្បូង អណ្ដូងពីលិច គោក្រយៅក្រឡាច់ ប្រពន្ធនោះញ កុំយកខ្លួនបៀត”។តាមពំនោលស្លោកនេះ បានសង្កត់ធ្ងន់ លើជំនឿដីយិញដីសាងសងភូមិរស់នៅត្រូវតែធ្វើឲ្យចៀសវៀង ប្រការប្រមាណចំនុចខាងលើ គឺថាបើដីនោះមានដើមអំពិលដុះពីខាងត្បូងផ្ទះ មានស្រះ ឬអណ្ដូងនៅពីខាងលិចផ្ទះ  ហើយបានចិញ្ចឹមរក្សាគោក្រយៅក្រឡាច់ កូនចៅជ្រើសយកប្រពន្ធមានទ្រង់ទ្រាយដោះ ដូចផ្លែ ញ ទៀត បុរមបុរាណបានសម្គាល់ចំណាំថាមានអម្រឹត្យូវ អន្តរធានពន់ពេកណាស់ហោង។